Elke dag

Afbeelding: screenshot van de digitale 3D-versie van Every Day. Art. Solidarity. Resistance.

* * *

Column voor Zout magazine, april 2022

* * *

In het Mystetskyi Arsenal, een van de grootste kunstinstellingen in de Oekraïne, zou vorig jaar in maart een nieuwe tentoonstelling openen: Every Day. Art. Solidarity. Resistance. Kort voor de opening ging Kiev in lockdown, daarom maakte het museum een digitale 3D-versie van de tentoonstelling. Op die manier kun je nog steeds het Mystetskyi Arsenal bezoeken, terwijl Kiev wordt gebombardeerd door Poetin en zijn gewetenloze bende.

Every Day. Art. Solidarity. Resistance. werd gemaakt naar aanleiding van de protesten in Belarus in 2020 en 2021. ‘Every day’ was de hartstochtelijke oproep om elke dag opnieuw te protesteren. De tentoonstelling ademt de geest van de Oekraïense Maidan-revolutie in 2013-14. Europese politici kwamen naar Kiev om de opstandelingen moed in te spreken. Guy Verhofstadt, de toenmalige leider van de liberalen in Brussel, sprak historische woorden: ‘Er komt iedere week een nieuwe EU-delegatie hierheen tot jullie de strijd hebben gewonnen.’

Maar de massale opstand in Belarus had niet hetzelfde resultaat als in Oekraïne. Integendeel, de repressie was even wreed als effectief. President Loekasjenko behield de macht door Belarus aan Rusland over te leveren.

Every Day. Art. Solidarity. Resistance. geeft een indukwekkend overzicht van de geëngageerde praktijk van veelal jonge, Oost-Europese kunstenaars. Hun gezamenlijke netwerk omspant Vilnius, Krakau, Poznan, Warschau, Wroclaw, Praag, Wenen, Gent, Amsterdam (Rietveld Academie, Rijksakademie) en New York. Opvallend is de verwevenheid met Duitse steden: Berlijn, Bremen, Düsseldorf en Keulen.  Ook bij de financiering speelden maar liefst zes Duitse particuliere stichtingen een rol.

Een jaar geleden was het Europese geloof in kunst als soft power nog ongebroken. De vrijheid van de kunstenaar als inspiratie voor de vrijheid van de burger. Artistiek engagement als bron van democratisering. Door elke dag te protesteren zou Loekasjenko uiteindelijk van het toneel verdwijnen. En daarna zouden ook de dagen van Poetin geteld zijn.

Op 24 februari sloeg de hard power van het Russische leger die hoop de bodem in. Inmiddels heeft het Mystetskyi Arsenal met enkele culturele partners het Ukrainian Emergency Art Fund opgericht. Het fonds ondersteunt onafhankelijke kunstenaars, curatoren en cultuurwerkers in de Oekraïne om hun werk voort te zetten. Zie voor informatie en donaties: http://ueaf.moca.org.ua