Opening Stedelijk Museum Breda

Afbeelding: feestelijke opening in de Grote Kerk van Breda, in het midden burgemeester Paul Depla; foto Jorgen Janssens

* * *

Deze tekst werd uitgesproken bij de opening van Stedelijk Museum Breda, op 16 juni 2017.

* * *

Welkom allemaal!

Een bijzonder welkom aan burgemeester en wethouders.

En een heel bijzonder welkom aan de leerlingen van basisschool De Spindel uit Bavel.

We zijn ontzettend blij dat jullie hier vanmiddag bij ons zijn. Straks krijgen jullie het eerste exemplaar van het boekje bij de tentoonstelling Van kasteel tot station. Maar om te beginnen ik wil jullie iets vertellen over het museum.

Een museum zorgt voor collecties. Dat zijn verzamelingen van spullen die bewaard moeten blijven, omdat ze heel erg mooi zijn of omdat ze een verhaal vertellen. Als dat samengaat, dan zijn het topstukken. Het museum gebruikt de collecties voor tentoonstellingen. Daarin proberen we de spullen tot leven te laten komen door ze bij elkaar te zetten. Bij een portret gebeurt dat bijvoorbeeld als je er een voorwerp van die persoon naast legt, een bril of een sierraad of een handschoen.

In het sprookje van Klein Duimpje wordt hij door zijn ouders in het bos achtergelaten. Niet omdat ze niet meer van hem houden, maar omdat ze te arm zijn om hem eten te geven. De eerste keer vindt Klein Duimpje zijn huis terug door op de heenweg kiezelsteentjes te strooien. De tweede keer heeft hij geen steentjes meer en strooit hij broodkruimeltjes. Als vogels de kruimeltjes opeten, verdwaalt Klein Duimpje en komt hij bij de gevaarlijke reus.

De collecties van het museum zijn eigenlijk de kiezelsteentjes van de stad. Ze helpen de mensen om de weg te vinden in hun geschiedenis. Als je de steentjes vervangt door kruimeltjes, verdwalen we met zijn allen. Dan zijn we ons verhaal kwijt. Dan weten we niet precies meer wie we zijn, waar we vandaan komen en waar we naartoe willen.

Collecties zijn een onderdeel van wat we erfgoed noemen. De Duitse schrijver Heinrich Böll heeft uitgelegd dat dat niet het goede woord is. Hij zei dat de volwassenen de wereld niet hebben geërfd van hun ouders, maar geleend van hun kinderen. Een beter woord voor ‘erfgoed’ is dus ‘leengoed’. De stad heeft de verzamelingen van het museum dus eigenlijk van jullie geleend. En later lenen jullie die weer uit aan je eigen kinderen. En zo gaat dat hopelijk nog een hele tijd door.

Stedelijk Museum Breda gaat ook over kunst. Eerlijk gezegd, ik vind het best moeilijk om uit te leggen waarom dat zo belangrijk is. En ik ben de enige niet. Waarom is muziek belangrijk? Omdat je voelt dat het iets met je doet. Dat is misschien wel waar het om draait. Een kunstwerk laat je iets beleven wat je niet kunt navertellen.

Maar dan moet je wel goed kunnen kijken. Goed kijken is meer het probleem van volwassenen dan van kinderen. Jullie maken veel voor de eerste keer mee. Dan kun je je nog echt verwonderen. De meesten van jullie zijn vandaag voor het eerst bij een opening. Sommigen zijn misschien wel voor het eerst in de Grote Kerk. Dan is alles nieuw en alles bijzonder: je kijkt je ogen uit.

De meeste volwassenen zijn hier op hun zoveelste opening. Soms zijn ze al lang de tel kwijt. Ze vergelijken deze opening met al die andere. Echt heel bijzonder vinden ze het niet. Een enkeling kan z’n aandacht er moeilijk bijhouden. Die denkt al aan het weekend of de zomervakantie.

Het is voor volwassenen veel moeilijker om zich te verwonderen dan voor kinderen. Om bij een giraf niet te denken ‘daar heb je weer een giraf’, maar ‘wat heeft dat gele paard een lange nek’. Om bij een schilderij van Piet Mondriaan niet te denken ‘daar heb je weer een Mondriaan’, maar om ernaar te kijken alsof je het voor de eerste keer ziet. En je dan pas af te vragen wat het voor jou kan betekenen.

Stedelijk Museum Breda is dus een groot huis voor erfgoed en kunst. Het erfgoed, dat zijn de collecties en die hebben wij, de volwassenen, van jullie geleend. En kunst vraagt ons om naar de wereld te kijken op een manier die voor jullie nu nog vanzelfsprekend is.

Daarom ben ik zo blij dat jullie vanmiddag bij ons zijn. Zodat je later, als je zelf misschien kinderen hebt, op een ochtend of een middag samen naar het museum gaat. Misschien zit Stedelijk Museum Breda dan wel in een groot, nieuw gebouw. En dat je dan aan je kinderen kunt vertellen: “Ik was erbij toen dit museum werd geopend. Op vrijdagmiddag 16 juni 2017, in de Grote Kerk.”

Dank jullie wel!